Umowa zbycia spadku

W skład spadku wchodzą wszystkie prawa i obowiązki zmarłego spadkodawcy. Są to zarówno pieniądze, rzeczy ruchome i nieruchomości, jak i długi, do których spłacenia są zobowiązani spadkobiercy. Niezależnie od tego, co wchodzi w skład spadku, spadkobierca może przenieść wynikające z niego prawa na inną osobę. Dokonuje tego poprzez umowę zbycia spadku.

Notarialna umowa zbycia spadku

Spadkobierca może sprzedać cały należny mu spadek, udział spadkowy lub jego część. Może nimi dysponować nie tylko w drodze umowy sprzedaży, ale także darowizny, zamiany lub innej umowy, której celem jest zbycie spadku. Ilekroć w tym artykule będzie mowa o zbyciu spadku, będzie to oznaczało każdą formę przeniesienia własności. Każda taka umowa musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego.

Należy mieć na uwadze, że sprzedaż spadku nie jest równoznaczna ze sprzedażą rzeczy wchodzącej w skład spadku. Jak to rozumieć? Sprzedaż spadku to przeniesienie na inną osobę wszystkich praw i obowiązków wynikających ze spadkobrania, a nie poszczególnych przedmiotów wchodzących do spadku.

Zbywcą może być spadkobierca testamentowy lub ustawowy, ale wcześniej musi przyjąć spadek. Nie ma natomiast wymogu, by zostało wydane postanowienie o nabyciu spadku.

Dlaczego niektórzy spadkobiercy decydują się na zbycie spadku?

Decydują się na to przede wszystkim osoby, którym zależy na szybkim rozstrzygnięciu sprawy spadkowej, a mają świadomość, że w danym przypadku będzie ona złożona i długotrwała. Umowa o zbycie udziału spadkowego może być sposobem na uniknięcie uczestniczenia w trwającym przez długi czas podziale spadku. Odpłatne zbycie pozwala im na szybkie otrzymanie pieniędzy. Dodatkowo zbycie udziału w spadku może pomóc uniknąć konieczności przeprowadzenia działu spadku.

Zbycie spadku u notariusza – najważniejsze informacje

• Jedną stroną umowy zbycia spadku jest spadkobierca, a drugą może być dowolna osoba. Nie ma znaczenia, czy należy do grona spadkobierców zmarłego, czy jest z nim zupełnie niepowiązana.
• Zbycie udziału w spadku nie wymaga zgody pozostałych spadkobierców.
•  Umowa zobowiązująca do zbycia spadku powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. To samo dotyczy umowy przenoszącej spadek, która zostaje zawarta w celu wykonania istniejącego uprzednio zobowiązania do zbycia spadku. 
• Zbycie spadku u notariusza jest możliwe po przyjęciu spadku, czyli po złożeniu oświadczenia w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tym, że został powołany do spadku.

Spadkobierca może za zgodą pozostałych spadkobierców rozporządzić także udziałem w przedmiocie należącym do spadku. W braku jednak zgody któregokolwiek z pozostałych spadkobierców rozporządzenie jest bezskuteczne o tyle, o ile naruszałoby uprawnienia przysługujące temu spadkobiercy na podstawie przepisów o dziale spadku. 

Umowa o zbycie spadku

W sporządzonej przez notariusza umowie o zbycie spadku należy wskazać:

• strony umowy,
• przedmiot umowy, sposób i termin wydania oraz cenę, jeśli jest to umowa sprzedaży,
• ewentualne dodatkowe zastrzeżenia umowne.

Umowa zbycia spadku – koszty

Koszty zbycia udziału w spadku obejmują opłaty notarialne oraz ewentualne koszty podatkowe.

Opłata notarialna jest obliczana na podstawie wartości udziału w spadku. Maksymalne stawki taksy notarialnej zostały określone w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z 28 czerwca 2004 r. Koszty mogą się różnić w zależności od wartości składników majątku wchodzących w skład spadku.

Przykładowo, maksymalna opłata notarialna za sporządzenie aktu dokumentującego zbycie udziału w spadku dla wartości powyżej 3 tys. zł do 10 tys. zł wynosi 100 zł + 3% od nadwyżki powyżej 3000 zł. Jeśli udział w spadku wart jest 9 tys. zł, to taksa notarialna (wynagrodzenie notariusza) wyniesie do 280 zł plus 23 proc. VAT.

Należy też uwzględnić ewentualne koszty podatkowe związane z darowizną lub sprzedażą udziału w spadku. Sprzedaż udziału w spadku może wiązać się z koniecznością zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) w wysokości 2% wartości sprzedanego spadku. Transakcja może być zwolniona z obowiązku zapłaty PCC, jeśli następuje na rzecz osób najbliższych.

Skutki nabycia spadku

Nabywca przejmuje wszystkie prawa i obowiązki spadkobiercy. Wstępuje w prawa wynikające z dziedziczenia oraz przejmuje związane z nimi obowiązki – przede wszystkim dotyczące długów spadkowych.

Tym samym nabywca:

• ma prawo wystąpić z wnioskiem o dokonanie działu spadku,
• staje się stroną ewentualnych postępowań sądowych i administracyjnych,
• może zbyć spadek bądź udział w spadku na rzecz innej osoby,
• powinien wypełniać obowiązki ciążące wcześniej na zbywcy jako spadkobiercy testamentowemu.

Nabywca spadku ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe w takim samym zakresie co zbywca. Ich odpowiedzialność względem wierzycieli jest solidarna. W braku odmiennej umowy nabywca ponosi względem zbywcy odpowiedzialność za to, że wierzyciele nie będą od niego żądali spełnienia świadczeń na zaspokojenie długów spadkowych.

Warto nadmienić, że z art. 1054 Kodeksu cywilnego wynika obowiązek zbywcy do wydania nabywcy wszystkiego, co uzyskał w zamian lub jako odszkodowanie za przedmioty zbyte, utracone lub uszkodzone. Jeżeli zbycia dokonano odpłatnie, zbywca musi wyrównać nabywcy ubytek wartości spadku, który powstał w wyniku zużycia lub nieodpłatnego rozporządzenia przedmiotami, które do niego należą.

Zbywca może żądać od nabywcy zwrotu wydatków i nakładów poczynionych na spadek.