Umowa darowizny – wymogi formalne

Darowizna jest umową zawieraną pomiędzy jej stronami, a więc darczyńcą i obdarowanym, o czym stanowi Kodeks Cywilny. Zgodnie z nim jej istotą jest zobowiązanie darczyńcy do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swojego majątku.  Jaką przybiera formę i czy można ją odwołać?

Darowizna –  forma, określenie stron, przedmiot

Darowizna jest umową, która najczęściej przybiera formę aktu notarialnego, jednak może być zawarta bez zachowania tej formy, jeśli przyrzeczone świadczenie zostało spełnione. Zgodnie z Kodeksem Cywilnym stronami umowy darowizny są darczyńca i obdarowany. Darczyńca jest stroną umowy, która zobowiązuje się do dokonania przysporzenia. Z kolei Obdarowany jest stroną, na rzecz której darowizna jest dokonywana.

Przedmiot darowizny musi stanowić własność darczyńcy i mogą być nim wszelkie prawa majątkowe, a także takie, które nie mają wartości majątkowej, o ile posiadają wartość dla stron umowy.

Odpowiedzialność darczyńcy przy darowiźnie

Zgodnie z przepisami prawa, w przypadku powstania szkody wynikającej z niewykonania lub nienależytego wykonania zobowiązania, darczyńca zobowiązany jest do naprawienia szkody (jeśli powstała ona wskutek umyślnego działania lub z powodu niedbalstwa darczyńcy).

Darczyńca ponosi również odpowiedzialność w sytuacji, kiedy jego świadczenie pieniężne względem obdarowanego się opóźnia. Obdarowany może żądać odsetek za takowe opóźnienie od dnia wytoczenia powództwa.

Ponadto w przepisach Kodeksu Cywilnego istnieje również pojęcie odpowiedzialności za wady rzeczy darowanej. Zgodnie z nim darczyńca musi naprawić szkody wynikające z podarowania rzeczy posiadającej wady. Jednakże przepis ten nie ma zastosowania, jeśli wady te mogły być łatwo zauważone przez obdarowanego

Odwołanie darowizny wykonanej i niewykonanej

Odwołanie darowizny wykonanej jest możliwe w sytuacji, w której obdarowany dopuścił się rażącej niewdzięczności względem darczyńcy. Obdarowany zobowiązany jest zwrócić przedmiot odwołanej darowizny.

Odwołanie darowizny niewykonanej ma uzasadnienie, jeśli stan majątkowy darczyńcy (po podpisaniu umowy) uległ pogorszeniu i wykonanie przez niego umowy nie może nastąpić bez uszczerbku dla jego własnego utrzymania lub ciążącego na nim obowiązku alimentacyjnego.

Umowa darowizny w zamian za pomoc

Poczuwamy się  do troski o miejsca pochówku bliskich, co z początkiem listopada powoduje ,,masowe wędrówki na groby’’. Zdarza się, że Wszystkich Świętych jest jedynym dniem w roku, w którym możemy pozwolić sobie na odwiedziny na cmentarzu. Nic dziwnego zatem, że widok który zastajemy po roku naszej nieobecności bywa wstrząsający.

Dobrze, o ile nas stać, zlecić komuś odpłatnie opiekę nad grobami najbliższych.Gorzej, gdy nie dysponujemy odpowiednimi środkami na ten cel albo – gdy obawiamy się o rzetelność wywiązywania się ze zlecenia powierzonego firmie sprzątającej. Można posiłkować się pomocą bliższych i dalszych krewnych czy znajomych, ale i ten środek bywa zawodny. Chcielibyśmy skupić się w dzisiejszym artykule nad umową darowizny, która daje nam możliwość scedowania na przykład opieki nad grobami bliskich w zamian za… Tu lista jest nieskończenie długa: za prawo użytkowania garażu, za opłatę kursu prawa jazdy, za sfinansowanie części wkładu na mieszkanie.

Samo życie podpowiada nam wyjścia z podobnych sytuacji. Jeżeli na przykład nosiliśmy się z zamiarem dofinansowania bratanka wkraczającego w dorosłość i marzącego o karierze w zawodzie tokarza, zafundujmy mu profesjonalne szkolenie w zakresie obsługi maszyn CNC; w zamian za zobowiązanie się z jego strony do opieki nad mogiłą dziadków. Darowizna jest w tym wypadku wyjściem korzystnym dla obu stron umowy.

Wymogi dotyczące darowizny

Powracając do wymogów formalnych darowizny, warto mieć na uwadze, że darczyńca wyrażając wolę obdarowania zobowiązuje się do bezpłatnego świadczenia na rzecz obdarowanego kosztem swego majątku, dlatego też decyzja kogo i w jakiej formie chce obdarować – należy wyłącznie do niego. Ponieważ nie można nikogo obdarować wbrew jego woli, po stronie obdarowanego też leży obowiązek wyrażenia oświadczenia woli o przyjęciu darowizny. Darczyńca może nałożyć na obdarowanego w umowie darowizny obowiązek oznaczonego działania lub zaniechania, tzw. polecenie. Nałożenie polecenia może mieć na względzie interes darczyńcy (dla przykładu – pomoc przy remoncie) lub interes osób trzecich (dyspozycja wsparcia fundacji). Przedmiotem polecenia może być też czynność czysto faktyczna. Właśnie w obrębie tego zapisu mieści się zobowiązanie do trzymania pieczy nad mogiłami bliskich.

Darczyńcą i obdarowanym mogą być zarówno osoby fizyczne jaki i osoby prawne (spółki, fundacje, itp.) a także podmioty nieposiadające osobowości prawnej np. spółki jawne. Obie strony umowy winny mieć pełną zdolność do dokonywania czynności prawnych (pełnoletność i brak ubezwłasnowolnienia). Jeżeli obdarowany jest dzieckiem, wówczas oświadczenie woli o przyjęciu darowizny w jego imieniu składają prawni opiekunowie
(z reguły są to rodzice). W przypadku, gdy przedmiot darowizny obciążony jest zobowiązaniami na rzecz osób trzecich, sąd rejonowy wydaje zgodę opiekunom prawnym na przyjęcie przez małoletniego obciążonej darowizny.

Oświadczenie o przyjęciu darowizny

Powinno mieć ono formę aktu notarialnego. W przypadku nieruchomości jest to warunek konieczny. Przedmiot darowizny będzie stanowił majątek osobisty obdarowanego. Ta sama zasada obowiązuje w przypadku zbycia przedmiotu darowizny. Jeżeli osoba obdarowana nabędzie następnie za środki otrzymane
w zamian inny składnik majątkowy; nadal będzie stanowił on majątek osobisty obdarowanego.

Istotne informacje o umowie darowizny

1. Darowizny dokonane na rzecz najbliższych krewnych są zwolnione w całości z podatku od spadków i darowizn.

2. Jak w przypadku każdej innej umowy, należy dokładnie zastanowić się nad jej warunkami. Zachowajmy zdrowy rozsądek po obu stronach umowy.

1. Pamiętajmy, że każdą darowiznę można odwołać, o ile któraś z jej stron nie wywiązuje się z umowy.
2. Udajmy się do kancelarii notarialnej w razie jakichkolwiek wątpliwości. Zaufajmy notariuszowi, z urzędu winien czuwać nad zabezpieczeniem praw stron umowy. Ewentualne poprawki nanośmy w trakcie sporządzania projektu aktu i dotrzymujmy warunków umowy, zarówno z pozycji darczyńcy jak i obdarowanego.

Mamy nadzieję, że niniejszym artykułem rozwiejemy choć część wątpliwości, czego Państwu i sobie życzymy.