Umowa zamiany – czym jest i kiedy można ją zastosować?

utworzone przez | 10 marca 2024 | Czynności notarialne

Polskie prawo uwzględnia różne typy umów. Nie zawsze zakładają one jednak przekazanie przedmiotu lub nieruchomości w zamian za pieniądze. Niekiedy stosuje się bowiem umowę zamiany, która zakłada wymienienie się dobrami zgodnie z ustalonymi wcześniej zasadami. Co powinien zawierać taki dokument?

Definicja umowy zamiany

Przez umowę zamiany każda ze stron zobowiązuje się przenieść na drugą stronę własność rzeczy w zamian za zobowiązanie się do przeniesienia własności innej rzeczy. Może ona dotyczyć zarówno przedmiotów fizycznych, najczęściej o dużej wartości, jak i nieruchomości – domów, mieszkań czy działek.

Kwestie związane z umową zamiany reguluje prawo dotyczące sprzedaży. Jeśli więc w trakcie realizacji transakcji pojawią się jakiekolwiek wątpliwości, należy kierować się właśnie tymi przepisami.

Istnieje kilka rodzajów umowy zamiany. Są to:

  • umowa konsensualna – dwie strony składają zgodne oświadczenia woli,
  • umowa kauzalna – istnieje przyczyna przysporzenia,
  • umowa wzajemna – zobowiązanie jednej ze stron jest odpowiednikiem zobowiązania drugiej strony umowy zamiany.

Forma umowy zamiany

Umowa zamiany może przyjmować różne formy. Jeśli dotyczy nieruchomości, konieczne jest uwzględnienie aktu notarialnego – tylko w taki sposób możliwe jest przeniesienie własności dotyczącej domu, mieszkania, działki czy innego obiektu budowlanego. Umowa zamiany nieruchomości wiąże się również z ustaleniem terminu wizyty u notariusza, w której muszą wziąć udział wszystkie strony transakcji.

Umowa zamiany samochodu czy innej ruchomości może mieć prostszą formę. Wystarczy przygotować dokument, w którym znajdą się wszystkie ustalenia dotyczące transakcji. W Polsce umowa ustna ma moc prawną, ale w razie konfliktów znacznie trudniej jest udowodnić jej istnienie. Z tego powodu najlepszym pomysłem jest przygotowanie pisemnego dokumentu w kilku kopiach (dla każdej ze stron), które zostaną podpisane przy realizacji transakcji.

Umowa zamiany nieruchomości

Umowa zamiany nieruchomości wymaga sporządzenia aktu notarialnego. Jeśli wymieniane obiekty różnią się od siebie wartością, konieczna jest dopłata przez jedną ze stron. W dokumencie sporządzanym w toku tej transakcji muszą znaleźć się informacje na temat:

  • wartości wszystkich przedmiotów umowy,
  • danych osobowych wszystkich stron,
  • terminów i kwot zapłaty,
  • terminów wydania przedmiotów umowy.

Konieczne jest też sporządzenie wniosku wieczystoksięgowego do właściwych ksiąg wieczystych. Często wymiana tego typu wymaga również zatrudnienia rzeczoznawcy majątkowego, który wyceni obie nieruchomości. Do dokumentacji trafiającej do notariusza musi zostać dołączony przygotowany przez niego operat szacunkowy.

Umowa zamiany samochodu

Zamiana działek, mieszkań czy domów to nie wszystko. Umowa ta może dotyczyć też ruchomości – najczęściej pojazdów. W takim przypadku nie ma konieczności sporządzania aktu notarialnego. Wystarczy dokument (podobny do umowy sprzedaży), który zawiera następujące informacje:

  • dane osobowe właścicieli zamienianych pojazdów,
  • opisy obu pojazdów wraz z marką, numerami rejestracyjnymi i rocznikami,
  • numery VIN i oznaczenia modeli samochodów,
  • ewentualne wady aut.

Istnieje opcja podpisania umowy auta z dopłatą. Takie rozwiązanie jest stosowane w sytuacji, gdy oba pojazdy znacznie różnią się od siebie wartością. Wówczas jedna ze stron musi dopłacić różnicę, najczęściej w postaci gotówki lub przelewu.

Niezależnie od tego, czy podpiszesz umowę zamiany bez dopłaty, czy z dopłatą, podczas transakcji muszą zostać przekazane wszystkie dokumenty związane z pojazdami. Mowa tu o potwierdzeniach opłacenia OC, dowodach rejestracyjnych i ewentualnych kartach pojazdu. Należy też przekazać kluczyki i podać ich liczbę w umowie. Umowę zamiany można podpisać z pomocą notariusza w Tczewie.

Umowa zamiany a podatek

Jeśli chodzi o umowę zamiany, podatek jest wyliczany na podstawie przepisów o czynnościach cywilnoprawnych. Najczęściej wynosi on 2% wartości zamienianego przedmiotu – zwłaszcza w przypadku nieruchomości.

 

Oszustwo w świetle kodeksu karnego

Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Zabezpieczenia rzeczowe wierzytelności

Zabezpieczenia rzeczowe wierzytelności sprawiają, że nie ma znaczenia, kto jest właścicielem wierzytelności, a wierzyciel dochodzi ich z samego przedmiotu zabezpieczenia. Jakie zabezpieczenia rzeczowe wyróżniamy i czym się charakteryzują? Co powinniśmy wiedzieć na temat hipoteki i pod jakimi postaciami ona występuje?

Opinia biegłego

Opinia biegłego jest szczególnym środkiem dowodowym w postępowaniu cywilnym. Jej cechą charakterystyczną jest wysoki stopień obiektywizmu ze względu na to, że jest sporządzana przez bezstronną osobę w sporze pomiędzy stronami. Co powinniśmy wiedzieć na temat treści i formy?

Odmowa dokonania czynności notarialnej

Udając się do notariusza musimy być świadomi, iż ma on obowiązek odmówienia nam dokonania czynności notarialnej, w chwili gdy uzna, że jest ona sprzeczna z prawem. Należy mieć na uwadze, że notariusz z racji swego urzędu, czuwa ,, nad należytym zabezpieczeniem praw i słusznych interesów stron oraz innych osób, dla których czynność ta może powodować skutki prawne’’*.

Pełnomocnictwo w świetle kodeksu cywilnego

Pełnomocnictwo umożliwia osobie, która je posiada, zastępować nas przy określonej czynności. Najczęściej dotyczy ono spraw urzędowych, występowania w naszym imieniu przed sądem, czy zawierania umów. W jaki sposób następuje ustanowienie pełnomocnika, kto i w jakich okolicznościach może nim zostać? Co jeszcze warto wiedzieć o pełnomocnictwie dowiecie się w dalszej części artykułu.

O zakresie czynności notarialnych

Spectrum czynności notarialnych jest o wiele szersze, niż powszechnie przyjęło się pojmować i nie ogranicza się tylko do sporządzania aktów notarialnych. W poniższym artykule nakreślimy zarys praktyk notarialnych, by w formie ,,pigułki wiedzy’’ przybliżyć Państwu profil działalności kancelarii notarialnej.

Spadkobierca ustawowy i testamentowy

Spadkobierca zgodnie z definicją jest to podmiot, na którego przechodzi ogól praw i obowiązków po osobie zmarłej. W prawie wyróżnić możemy spadkobiercę ustawowego i testamentowego. Na czym polega różnica między nimi i kto może zostać spadkobiercą, a kto takiej możliwości nie ma? Ta wiedza przyda się każdemu!

UMOWA NAJMU OKAZJONALNEGO U NOTARIUSZA

Artykuł ten kierujemy do osób, które z różnych względów ,,chciałyby, ale boją się’’ wynająć mieszkanie. Obawiają się zaostrzonych rygorów prawa lokalowego, obowiązującego w polskim prawie zakazu ,,eksmisji na bruk’’ oraz komplikacji wynikających z podpisania umowy z ewentualnymi nieuczciwymi bądź uciążliwymi lokatorami. Istnieje proste wyjście z takiej sytuacji i furtka w postaci umowy najmu okazjonalnego w formie aktu notarialnego.

PRZEBACZENIE UCHYLA WYDZIEDZICZENIE

Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 19 października 2018 roku: ,,Przebaczenie przez spadkodawcę uprawnionemu do zachowku może nastąpić także po wydziedziczeniu go w testamencie i do swej skuteczności nie wymaga zachowania formy testamentowej’’.
Sprawa dotyczyła wydziedziczenia na mocy testamentu jedynej córki spadkodawczyni. Jako powód wydziedziczenia matka wskazała niewdzięczność i do dziedziczenia powołała swoją siostrę. Przed śmiercią doszło do pojednania między matką a córką, jednak nie znalazło to formalnego odzwierciedlenia w postaci zmiany testamentu. Matka zmarła, a córka wystąpiła do ciotki o zachowek. Sprawa oparła się o sąd pierwszej instancji, który powództwo oddalił uzasadniając to brakiem dokumentu prawnie potwierdzającego zmianę relacji między spadkodawczynią a jej córką. Powódka złożyła apelację. Sąd II instancji powziął wątpliwość i przedstawił Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne: Czy przebaczenie przez spadkodawcę uprawnionemu do zachowku po sporządzeniu testamentu uchyla zawarte w nim wydziedziczenie, jeśli akt ten nie znalazł odzwierciedlenia w nowym testamencie zmieniającym lub odwołującym poprzedni?
Sąd Najwyższy uchwalił, iż przebaczenie przez spadkodawcę może nastąpić po sporządzeniu testamentu i nie wymaga zachowania formy aktu notarialnego. Uzasadniając swoją decyzję SN dodał, że inna treść orzeczenia przeczyłaby głównej zasadzie prawa spadkowego, którego istotą jest ochrona więzów rodzinnych.

* Sygnatura sprawy w Sądzie Najwyższym III CZP 37/18

Nieważność testamentu

Nieważność testamentu może wystąpić w kilku przypadkach, które szerzej opiszemy w tym artykule. Przede wszystkim może się to wiązać z różnymi rodzajami wad testamentu, a wykazanie jego nieważności skutkuje jego podważeniem. Co w takim razie warto wiedzieć w tym zakresie?

Nierówne udziały w majątku wspólnym – o tym warto wiedzieć

Nierówne udziały w majątku wspólnym są przewidziane przez polskie ustawodawstwo. Może się to zdarzyć w majątku wspólnym małżonków, jeżeli zostaną spełnione następujące przesłanki tj. niejednakowy sposób przyczyniania się małżonków do powstania tego majątku oraz ważne powody. Istotna pozostaje jednakże okoliczność, że obie te przesłanki muszą być spełnione łącznie i pozostawać, w określonej relacji względem siebie.