Umowa dożywocia

utworzone przez | 17 listopada 2023 | Czynności notarialne

Umowa dożywocia jest rodzajem umowy cywilnoprawnej, na mocy której jedna strona w zamian za przeniesienie na jej rzecz własności nieruchomości zobowiązuje się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie. Umowę dożywocia regulują przepisy Kodeksu cywilnego, a konkretnie art. 908-916. Musi być ona zawarta w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności. Co jeszcze powinniśmy wiedzieć na ten temat?

Umowa dożywocia – na czym polega?

Obowiązek zapewnienia dożywotniego utrzymania strony określają w umowie dożywocia. W przypadku, jeśli strony jednak tego nie uczynią, zastosowanie ma art. 908 § 1 kodeksu cywilnego. Stanowi on, że jeżeli w zamian za przeniesienie własności nieruchomości nabywca zobowiązał się zapewnić zbywcy dożywotnie utrzymanie (umowa o dożywocie), powinien on, w braku odmiennej umowy, przyjąć zbywcę jako domownika, dostarczać mu wyżywienia, ubrania, mieszkania, światła i opału, zapewnić mu odpowiednią pomoc i pielęgnowanie w chorobie oraz sprawić mu własnym kosztem pogrzeb odpowiadający zwyczajom miejscowym. Wynikający z treści przepisów kodeksu cywilnego obowiązek wymaga utrzymania bliskich stosunków osobistych. Wszelkie zakłócenia tych stosunków mogą skutkować np. rozwiązaniem takiej umowy lub jej zmianą. Z tego powodu należy dbać o dobre stosunki pomiędzy stronami.

Umowa dożywocia – czego dotyczy?

Umowa dożywocia skutkuje przeniesieniem własności nieruchomości, stąd konieczność, by była ona zawarta właśnie w formie aktu notarialnego. Przeniesienie własności nieruchomości jednocześnie powoduje obciążenie nieruchomości prawem dożywocia. Jeżeli z jakichkolwiek powodów wytworzą się między dożywotnikiem a zobowiązanym takie stosunki, że nie można wymagać od stron, żeby pozostawały nadal w bezpośredniej ze sobą styczności, sąd na żądanie jednej z nich zamieni wszystkie lub niektóre uprawnienia objęte treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę odpowiadającą wartości tych uprawnień. W wypadkach wyjątkowych sąd może na żądanie zobowiązanego lub dożywotnika, jeżeli dożywotnik jest zbywcą nieruchomości, rozwiązać umowę o dożywocie.

Warto zaznaczyć, że umowa dożywocia nie jest zaliczana jak darowizna na schedę spadkową, a więc nie spowoduje ona możliwości dochodzenia roszczeń o zachowek.

Umowa dożywocia – co powinna zawierać?

Umowa dożywocia uregulowana jest przepisami art. 908-916 kodeksu cywilnego. Po pierwsze w takiej umowie zawarty musi zostać przedmiot, a więc wskazanie, czego konkretnie ona dotyczy. Ponadto znaleźć się w niej musi także wartość przedmiotu, a także warunki na jakich zostanie wydany przedmiot oraz datę, kiedy ma to nastąpić (przed, w trakcie lub kilka dni po podpisaniu aktu notarialnego).

W celu podpisania umowy dożywocia wymagany jest dokument tożsamości, podstawa nabycia (np. wypis aktu notarialnego, prawomocne postanowienie sądu o stwierdzeniu nabycia spadku, akt poświadczenia dziedziczenia lub inny dokument). Poza tym należy przedstawić także zaświadczenie Naczelnika Urzędu Skarbowego stwierdzające, np. że podatek od spadków i darowizn został zapłacony lub, że nabycie jest zwolnione od podatku. Kolejną rzeczą jest wypis aktu notarialnego dokumentującego umowę majątkową – o ile została zawarta.

Niezbędne dane do stworzenia aktu notarialnego to:

  • Imiona;
  • Nazwisko;
  • Imię ojca i matki;
  • PESEL;
  • Data urodzenia wraz z miejscowością;
  • Stan cywilny;
  • Adres zamieszkania;
  • Adres do korespondencji;
  • Rodzaj dokumentu tożsamości.

Kto może być zbywcą umowy Dożywocia?

Zbywcą umowy dożywocia może być wyłącznie osoba fizyczna. Z kolei nabywcą może zostać każdy. Wymóg, aby to właśnie osoba fizyczna była zbywcą wynika z tego, że tylko do niej odnoszą się postanowienia o dożywotnim utrzymaniu, a także stosunku bliskości. Należy zaznaczyć, że każdą nieruchomość można zbyć, jednak musi być zachowana forma aktu notarialnego. W przypadku, jeśli nie jest ona zawarta w takiej formie, wówczas skutkuje to nieważnością czynności prawnej. Umowę dożywocia można podpisać w kancelarii notarialnej w Tczewie

 

Podział nieruchomości

Podział nieruchomości  jest możliwy w określonych warunkach. Zasady podziału reguluje ustawa o gospodarce nieruchomościami, a także Rozporządzenie Rady Ministrów w sprawie podziału i trybu dokonywania podziałów nieruchomości. Kiedy zatem można go dokonać i jak wygląda całe postępowanie?

Oszustwo w świetle kodeksu karnego

Kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania przedsiębranego działania, podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do lat 8.

Zabezpieczenia rzeczowe wierzytelności

Zabezpieczenia rzeczowe wierzytelności sprawiają, że nie ma znaczenia, kto jest właścicielem wierzytelności, a wierzyciel dochodzi ich z samego przedmiotu zabezpieczenia. Jakie zabezpieczenia rzeczowe wyróżniamy i czym się charakteryzują? Co powinniśmy wiedzieć na temat hipoteki i pod jakimi postaciami ona występuje?

Opinia biegłego

Opinia biegłego jest szczególnym środkiem dowodowym w postępowaniu cywilnym. Jej cechą charakterystyczną jest wysoki stopień obiektywizmu ze względu na to, że jest sporządzana przez bezstronną osobę w sporze pomiędzy stronami. Co powinniśmy wiedzieć na temat treści i formy?

Odmowa dokonania czynności notarialnej

Udając się do notariusza musimy być świadomi, iż ma on obowiązek odmówienia nam dokonania czynności notarialnej, w chwili gdy uzna, że jest ona sprzeczna z prawem. Należy mieć na uwadze, że notariusz z racji swego urzędu, czuwa ,, nad należytym zabezpieczeniem praw i słusznych interesów stron oraz innych osób, dla których czynność ta może powodować skutki prawne’’*.

Pełnomocnictwo w świetle kodeksu cywilnego

Pełnomocnictwo umożliwia osobie, która je posiada, zastępować nas przy określonej czynności. Najczęściej dotyczy ono spraw urzędowych, występowania w naszym imieniu przed sądem, czy zawierania umów. W jaki sposób następuje ustanowienie pełnomocnika, kto i w jakich okolicznościach może nim zostać? Co jeszcze warto wiedzieć o pełnomocnictwie dowiecie się w dalszej części artykułu.

O zakresie czynności notarialnych

Spectrum czynności notarialnych jest o wiele szersze, niż powszechnie przyjęło się pojmować i nie ogranicza się tylko do sporządzania aktów notarialnych. W poniższym artykule nakreślimy zarys praktyk notarialnych, by w formie ,,pigułki wiedzy’’ przybliżyć Państwu profil działalności kancelarii notarialnej.

Spadkobierca ustawowy i testamentowy

Spadkobierca zgodnie z definicją jest to podmiot, na którego przechodzi ogól praw i obowiązków po osobie zmarłej. W prawie wyróżnić możemy spadkobiercę ustawowego i testamentowego. Na czym polega różnica między nimi i kto może zostać spadkobiercą, a kto takiej możliwości nie ma? Ta wiedza przyda się każdemu!

UMOWA NAJMU OKAZJONALNEGO U NOTARIUSZA

Artykuł ten kierujemy do osób, które z różnych względów ,,chciałyby, ale boją się’’ wynająć mieszkanie. Obawiają się zaostrzonych rygorów prawa lokalowego, obowiązującego w polskim prawie zakazu ,,eksmisji na bruk’’ oraz komplikacji wynikających z podpisania umowy z ewentualnymi nieuczciwymi bądź uciążliwymi lokatorami. Istnieje proste wyjście z takiej sytuacji i furtka w postaci umowy najmu okazjonalnego w formie aktu notarialnego.

PRZEBACZENIE UCHYLA WYDZIEDZICZENIE

Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 19 października 2018 roku: ,,Przebaczenie przez spadkodawcę uprawnionemu do zachowku może nastąpić także po wydziedziczeniu go w testamencie i do swej skuteczności nie wymaga zachowania formy testamentowej’’.
Sprawa dotyczyła wydziedziczenia na mocy testamentu jedynej córki spadkodawczyni. Jako powód wydziedziczenia matka wskazała niewdzięczność i do dziedziczenia powołała swoją siostrę. Przed śmiercią doszło do pojednania między matką a córką, jednak nie znalazło to formalnego odzwierciedlenia w postaci zmiany testamentu. Matka zmarła, a córka wystąpiła do ciotki o zachowek. Sprawa oparła się o sąd pierwszej instancji, który powództwo oddalił uzasadniając to brakiem dokumentu prawnie potwierdzającego zmianę relacji między spadkodawczynią a jej córką. Powódka złożyła apelację. Sąd II instancji powziął wątpliwość i przedstawił Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne: Czy przebaczenie przez spadkodawcę uprawnionemu do zachowku po sporządzeniu testamentu uchyla zawarte w nim wydziedziczenie, jeśli akt ten nie znalazł odzwierciedlenia w nowym testamencie zmieniającym lub odwołującym poprzedni?
Sąd Najwyższy uchwalił, iż przebaczenie przez spadkodawcę może nastąpić po sporządzeniu testamentu i nie wymaga zachowania formy aktu notarialnego. Uzasadniając swoją decyzję SN dodał, że inna treść orzeczenia przeczyłaby głównej zasadzie prawa spadkowego, którego istotą jest ochrona więzów rodzinnych.

* Sygnatura sprawy w Sądzie Najwyższym III CZP 37/18