Umowa zbycia spadku

utworzone przez | 24 kwietnia 2025 | Czynności notarialne

W skład spadku wchodzą wszystkie prawa i obowiązki zmarłego spadkodawcy. Są to zarówno pieniądze, rzeczy ruchome i nieruchomości, jak i długi, do których spłacenia są zobowiązani spadkobiercy. Niezależnie od tego, co wchodzi w skład spadku, spadkobierca może przenieść wynikające z niego prawa na inną osobę. Dokonuje tego poprzez umowę zbycia spadku.

Notarialna umowa zbycia spadku

Spadkobierca może sprzedać cały należny mu spadek, udział spadkowy lub jego część. Może nimi dysponować nie tylko w drodze umowy sprzedaży, ale także darowizny, zamiany lub innej umowy, której celem jest zbycie spadku. Ilekroć w tym artykule będzie mowa o zbyciu spadku, będzie to oznaczało każdą formę przeniesienia własności. Każda taka umowa musi zostać zawarta w formie aktu notarialnego.

Należy mieć na uwadze, że sprzedaż spadku nie jest równoznaczna ze sprzedażą rzeczy wchodzącej w skład spadku. Jak to rozumieć? Sprzedaż spadku to przeniesienie na inną osobę wszystkich praw i obowiązków wynikających ze spadkobrania, a nie poszczególnych przedmiotów wchodzących do spadku.

Zbywcą może być spadkobierca testamentowy lub ustawowy, ale wcześniej musi przyjąć spadek. Nie ma natomiast wymogu, by zostało wydane postanowienie o nabyciu spadku.

Dlaczego niektórzy spadkobiercy decydują się na zbycie spadku?

Decydują się na to przede wszystkim osoby, którym zależy na szybkim rozstrzygnięciu sprawy spadkowej, a mają świadomość, że w danym przypadku będzie ona złożona i długotrwała. Umowa o zbycie udziału spadkowego może być sposobem na uniknięcie uczestniczenia w trwającym przez długi czas podziale spadku. Odpłatne zbycie pozwala im na szybkie otrzymanie pieniędzy. Dodatkowo zbycie udziału w spadku może pomóc uniknąć konieczności przeprowadzenia działu spadku.

Zbycie spadku u notariusza – najważniejsze informacje

  • Jedną stroną umowy zbycia spadku jest spadkobierca, a drugą może być dowolna osoba. Nie ma znaczenia, czy należy do grona spadkobierców zmarłego, czy jest z nim zupełnie niepowiązana.
  • Zbycie udziału w spadku nie wymaga zgody pozostałych spadkobierców.
  •  Umowa zobowiązująca do zbycia spadku powinna być zawarta w formie aktu notarialnego. To samo dotyczy umowy przenoszącej spadek, która zostaje zawarta w celu wykonania istniejącego uprzednio zobowiązania do zbycia spadku. 
  • Zbycie spadku u notariusza jest możliwe po przyjęciu spadku, czyli po złożeniu oświadczenia w terminie 6 miesięcy od dnia, w którym spadkobierca dowiedział się o tym, że został powołany do spadku.

Spadkobierca może za zgodą pozostałych spadkobierców rozporządzić także udziałem w przedmiocie należącym do spadku. W braku jednak zgody któregokolwiek z pozostałych spadkobierców rozporządzenie jest bezskuteczne o tyle, o ile naruszałoby uprawnienia przysługujące temu spadkobiercy na podstawie przepisów o dziale spadku. 

Umowa o zbycie spadku

W sporządzonej przez notariusza umowie o zbycie spadku należy wskazać:

  • strony umowy,
  • przedmiot umowy, sposób i termin wydania oraz cenę, jeśli jest to umowa sprzedaży,
  • ewentualne dodatkowe zastrzeżenia umowne.

Umowa zbycia spadku – koszty

Koszty zbycia udziału w spadku obejmują opłaty notarialne oraz ewentualne koszty podatkowe.

Opłata notarialna jest obliczana na podstawie wartości udziału w spadku. Maksymalne stawki taksy notarialnej zostały określone w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z 28 czerwca 2004 r. Koszty mogą się różnić w zależności od wartości składników majątku wchodzących w skład spadku.

Przykładowo, maksymalna opłata notarialna za sporządzenie aktu dokumentującego zbycie udziału w spadku dla wartości powyżej 3 tys. zł do 10 tys. zł wynosi 100 zł + 3% od nadwyżki powyżej 3000 zł. Jeśli udział w spadku wart jest 9 tys. zł, to taksa notarialna (wynagrodzenie notariusza) wyniesie do 280 zł plus 23 proc. VAT.

Należy też uwzględnić ewentualne koszty podatkowe związane z darowizną lub sprzedażą udziału w spadku. Sprzedaż udziału w spadku może wiązać się z koniecznością zapłaty podatku od czynności cywilnoprawnych (PCC) w wysokości 2% wartości sprzedanego spadku. Transakcja może być zwolniona z obowiązku zapłaty PCC, jeśli następuje na rzecz osób najbliższych.

Skutki nabycia spadku

Nabywca przejmuje wszystkie prawa i obowiązki spadkobiercy. Wstępuje w prawa wynikające z dziedziczenia oraz przejmuje związane z nimi obowiązki – przede wszystkim dotyczące długów spadkowych.

Tym samym nabywca:

  • ma prawo wystąpić z wnioskiem o dokonanie działu spadku,
  • staje się stroną ewentualnych postępowań sądowych i administracyjnych,
  • może zbyć spadek bądź udział w spadku na rzecz innej osoby,
  • powinien wypełniać obowiązki ciążące wcześniej na zbywcy jako spadkobiercy testamentowemu.

Nabywca spadku ponosi odpowiedzialność za długi spadkowe w takim samym zakresie co zbywca. Ich odpowiedzialność względem wierzycieli jest solidarna. W braku odmiennej umowy nabywca ponosi względem zbywcy odpowiedzialność za to, że wierzyciele nie będą od niego żądali spełnienia świadczeń na zaspokojenie długów spadkowych.

Warto nadmienić, że z art. 1054 Kodeksu cywilnego wynika obowiązek zbywcy do wydania nabywcy wszystkiego, co uzyskał w zamian lub jako odszkodowanie za przedmioty zbyte, utracone lub uszkodzone. Jeżeli zbycia dokonano odpłatnie, zbywca musi wyrównać nabywcy ubytek wartości spadku, który powstał w wyniku zużycia lub nieodpłatnego rozporządzenia przedmiotami, które do niego należą.

Zbywca może żądać od nabywcy zwrotu wydatków i nakładów poczynionych na spadek.

O zakresie czynności notarialnych

Spectrum czynności notarialnych jest o wiele szersze, niż powszechnie przyjęło się pojmować i nie ogranicza się tylko do sporządzania aktów notarialnych. W poniższym artykule nakreślimy zarys praktyk notarialnych, by w formie ,,pigułki wiedzy’’ przybliżyć Państwu profil działalności kancelarii notarialnej.

Spadkobierca ustawowy i testamentowy

Spadkobierca zgodnie z definicją jest to podmiot, na którego przechodzi ogól praw i obowiązków po osobie zmarłej. W prawie wyróżnić możemy spadkobiercę ustawowego i testamentowego. Na czym polega różnica między nimi i kto może zostać spadkobiercą, a kto takiej możliwości nie ma? Ta wiedza przyda się każdemu!

UMOWA NAJMU OKAZJONALNEGO U NOTARIUSZA

Artykuł ten kierujemy do osób, które z różnych względów ,,chciałyby, ale boją się’’ wynająć mieszkanie. Obawiają się zaostrzonych rygorów prawa lokalowego, obowiązującego w polskim prawie zakazu ,,eksmisji na bruk’’ oraz komplikacji wynikających z podpisania umowy z ewentualnymi nieuczciwymi bądź uciążliwymi lokatorami. Istnieje proste wyjście z takiej sytuacji i furtka w postaci umowy najmu okazjonalnego w formie aktu notarialnego.

PRZEBACZENIE UCHYLA WYDZIEDZICZENIE

Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 19 października 2018 roku: ,,Przebaczenie przez spadkodawcę uprawnionemu do zachowku może nastąpić także po wydziedziczeniu go w testamencie i do swej skuteczności nie wymaga zachowania formy testamentowej’’.
Sprawa dotyczyła wydziedziczenia na mocy testamentu jedynej córki spadkodawczyni. Jako powód wydziedziczenia matka wskazała niewdzięczność i do dziedziczenia powołała swoją siostrę. Przed śmiercią doszło do pojednania między matką a córką, jednak nie znalazło to formalnego odzwierciedlenia w postaci zmiany testamentu. Matka zmarła, a córka wystąpiła do ciotki o zachowek. Sprawa oparła się o sąd pierwszej instancji, który powództwo oddalił uzasadniając to brakiem dokumentu prawnie potwierdzającego zmianę relacji między spadkodawczynią a jej córką. Powódka złożyła apelację. Sąd II instancji powziął wątpliwość i przedstawił Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne: Czy przebaczenie przez spadkodawcę uprawnionemu do zachowku po sporządzeniu testamentu uchyla zawarte w nim wydziedziczenie, jeśli akt ten nie znalazł odzwierciedlenia w nowym testamencie zmieniającym lub odwołującym poprzedni?
Sąd Najwyższy uchwalił, iż przebaczenie przez spadkodawcę może nastąpić po sporządzeniu testamentu i nie wymaga zachowania formy aktu notarialnego. Uzasadniając swoją decyzję SN dodał, że inna treść orzeczenia przeczyłaby głównej zasadzie prawa spadkowego, którego istotą jest ochrona więzów rodzinnych.

* Sygnatura sprawy w Sądzie Najwyższym III CZP 37/18

Nierówne udziały w majątku wspólnym – o tym warto wiedzieć

Nierówne udziały w majątku wspólnym są przewidziane przez polskie ustawodawstwo. Może się to zdarzyć w majątku wspólnym małżonków, jeżeli zostaną spełnione następujące przesłanki tj. niejednakowy sposób przyczyniania się małżonków do powstania tego majątku oraz ważne powody. Istotna pozostaje jednakże okoliczność, że obie te przesłanki muszą być spełnione łącznie i pozostawać, w określonej relacji względem siebie.

Odrzucenie spadku – co należy wiedzieć?

Odrzucenie spadku jest możliwe i niekiedy konieczne. W poniższym artykule odpowiemy na pytanie, w jakich okolicznościach może ono nastąpić. Dlaczego warto w tej sytuacji zwrócić się do notariusza? No i najważniejsze – kto i w jaki sposób może odrzucić spadek? Pamiętajmy, że spadek nie zawsze jest tożsamy z szybkim wzbogaceniem się, choć często mylnie jest on tak pojmowany. Co w sytuacji, gdy mamy otrzymać w spadku długi?

Akt notarialny – co powinien zawierać?

Akt notarialny ma swoją strukturę, a więc sposób rozmieszczenia elementów składowych, które są jego nieodłączną częścią. Z artykułu dowiedzą się Państwo, z czego musi być zbudowany akt notarialny, co w sytuacji, gdy akt notarialny zawiera przeniesienie, zmianę lub zrzeczenie się prawa ujawnionego w księdze wieczystej.

O korzyściach płynących ze współpracy z notariuszem – cześć II

W poprzedniej części artykułu wykazaliśmy, w odrobinę przewrotny sposób, iż doświadczenie życiowe uczy, że należy przeciwdziałać nierozważnym i lekkomyślnym działaniom. Zabezpieczamy i planujemy przyszłość swoją oraz swoich najbliższych w sferze materialnej i duchowej. Coraz częściej korzystamy z pomocy doradców rozmaitych profesji: bankowych, ubezpieczeniowych, podatkowych. Posiadanie fachowego wsparcia w każdej niemal dziedzinie życia, staje się normą. Do grona ,,swoich’’ lekarzy, spowiedników, fryzjerów, powoli dołączają trenerzy personalni, psychoterapeuci, dietetycy. Jest to dowód nie tyle wzbogacania się Polaków, ile – rozwoju świadomości społecznej, za którym w naturalny sposób winien postępować wzrost kultury prawnej.

O początkach instytucji notariatu w wielkim skrócie

Zalążków instytucji notarialnych należy doszukiwać się w zamierzchłych czasach starożytności, kiedy to krystalizujące się prawo rzymskie, będąc pod niebagatelnym wpływem prawodawstwa państw hellenistycznych, ewoluowało do postaci skodyfikowanej. Siłą rzeczy pociągało to za sobą rozbudowę aparatu biurokratycznego, w którym coraz silniejszą pozycję zajmują wyspecjalizowani i posiadający koncesję władz – tabelliones – urzędnicy sporządzający dokumenty stwierdzające dokonanie czynności prawnej, testamenty, podania, skargi i odwołania od decyzji organów administracji.

O wizycie ,,statystycznego Polaka’’ w kancelarii notarialnej

W tej materii dane są bezwzględne i przerażające równocześnie. Otóż: tzw. ,,przeciętny Polak’’ odwiedza kancelarię notarialną raz w życiu. Niby każdy ma świadomość posiadania konstytucyjnie zagwarantowanego prawa do rozporządzania własnym majątkiem, a o ,,świętym prawie własności’’ głośno bywa przy okazji afer reprywatyzacyjnych, statystyki – ani drgną!

Taksa notarialna – mity i fakty

O niebotycznych wynagrodzeniach pobieranych przez notariuszy krążą legendy. Trudno dociec, kto jest ich autorem, skoro, jak wykazano w poprzednim artykule, ,,Statystyczny Polak’’ bywa gościem nader rzadko spotykanym w kancelarii notarialnej. Niemniej; mit istnieje i pora się z nim rozprawić za pomocą faktów, czyli bezwzględnie.

Przesunięcia majątkowe między małżonkami

Z chwilą zawarcia związku małżeńskiego w myśl ustawy Kodeks rodzinny i opiekuńczy, pomiędzy małżonkami powstaje wspólność majątkowa, zwana również wspólnością ustawową, która obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje lub jedno z małżonków.
W przypadku zawarcia związku małżeńskiego, gdzie przyszli małżonkowie podpisali umowę majątkową małżeńską wprowadzającą w ich związku małżeńskim rozdzielność majątkową, zarówno majątek nabyty przed zawarciem umowy, jak i majątek nabyty później stanowi własność i majątek osobisty jednego z małżonków.