Testament u notariusza
Testament można sporządzić samodzielnie albo w formie aktu notarialnego. Nie można powiedzieć, że któryś z testamentów jest „lepszy” albo „bardziej zgodny z prawem”, bo oba rodzą skutki prawne. Czym więc różnią się między sobą?
Co to jest testament?
Testament to jednostronna czynność prawna (dla swojej skuteczności wymaga oświadczenia woli jednej strony), w której testator (osoba sporządzająca testament) dokonuje rozporządzenia swoim majątkiem na wypadek śmierci. W testamencie spadkodawca wyraża swoją ostatnią wolę i powołuje określone osoby – niekoniecznie członków rodziny – do otrzymania spadku.
Sporządzenie testamentu nie jest obowiązkowe. W przypadku jego braku dziedziczenie następuje na podstawie określonych przepisów (dziedziczenie ustawowe). Testament służy modyfikacji postanowień ustawowych. Można w nim również ustanowić dodatkowe zapisy czy polecenia albo dokonać wydziedziczenia członka rodziny, a więc pozbawić go prawa do zachowku.
Testament może zostać sporządzony wyłącznie przez osobę mającą pełną zdolność do czynności prawnych. Kodeks cywilny przewiduje dwie możliwości sporządzenia testamentu:
- testament zwykły powinien zostać spisany odręcznie i musi zostać opatrzony własnoręcznym podpisem. Powinien też zawierać datę – jej brak nie spowoduje nieważności, ale może skomplikować kwestie interpretacji ostatniej woli.
- testament przechowuje się w domu lub może on zostać przekazany zaufanej osobie, która po śmierci testatora ma obowiązek poinformować spadkobierców, że jest w jego posiadaniu;
- testament notarialny, o którym więcej powiemy w dalszej części artykułu.
Testament notarialny
Testament notarialny jest sporządzany przez notariusza według ściśle określonych zasad. W treści wskazuje się osobę lub osoby powołane do spadku. Jest on sporządzany w obecności osoby będącej testatorem – nie można podyktować testamentu przez telefon ani upoważnić innej osoby do zawarcia go w swoim imieniu. Notariusz sporządza testament zgodnie z wolą spadkodawcy, z zachowaniem wszystkich wymogów ustawowych.
Poza wskazaniem osób, które mają odziedziczyć jego majątek, spadkodawca może umieścić w nim również tzw. zapis windykacyjny. Pozwala on na przekazanie oznaczonym osobom wyłącznie określonych przedmiotów czy nieruchomości. Z chwilą śmierci spadkodawcy wskazany przedmiot od razu staje się własnością tych osób. Taki zapis nie jest dozwolony w testamencie zwykłym – jego zastrzeżenie wymaga sporządzenia testamentu notarialnego.
Jak sporządzić testament u notariusza
Aby notariusz mógł sporządzić testament, musi zapoznać się z:
- ważnym dokumentem potwierdzającym tożsamość testatora (dowód osobisty lub paszport),
- danymi osób, które zostaną wskazane w testamencie (imię, nazwisko, imiona rodziców, data urodzenia),
- jeśli testament ma zawierać zapis windykacyjny, testator musi przedstawić numer księgi wieczystej lub dane dotyczące prawa do lokalu.
Samo sporządzenie testamentu u notariusza jest bardzo proste. Spadkodawca przed wizytą w kancelarii notarialnej powinien przemyśleć, w jaki sposób chce podzielić majątek, a wszystkie wątpliwości zgłosić notariuszowi. Decydując się na taką formę sporządzenia ostatniej woli, testator ma pewność, że dokument będzie precyzyjnie odzwierciedlać jego intencje.
Nie każdy, kto sporządza testament odręczny, wie, że nie można w nim przeznaczyć konkretnych składników majątkowych wskazanej osobie – rozporządza się udziałem majątku. Wskazywanie konkretnych przedmiotów to popularny błąd, który może wynikać z „inspirowania się” amerykańskimi filmami, w których takie rozporządzenia są zgodne z prawem. Obecność notariusza pozwala uniknąć tego rodzaju błędów. Spadkodawca może więc mieć pewność, że po jego śmierci między spadkobiercami nie dojdzie do sporów o interpretację testamentu.
Po sporządzeniu akt zostaje odczytany spadkodawcy i podpisany w obecności notariusza. Notariusz w Tczewie pomaga w sporządzeniu testamentu.
Testament w formie aktu notarialnego – koszty
Jaki jest koszt sporządzenia testamentu u notariusza?
- Maksymalna stawka taksy notarialnej w przypadku sporządzania testamentu w formie aktu notarialnego wynosi 50 złotych + 23 proc. VAT.
- Testament zawierający zapis windykacyjny to koszt maksymalnie 200 zł + VAT.
- Testament z zapisem zwykłym, testament z wydziedziczeniem lub poleceniem to koszt 150 zł + VAT.
- Za odwołanie testamentu płaci się 30 zł + VAT.
Trzeba też doliczyć koszt wypisu w cenie 6 zł + VAT za stronę.
O notarialnym podziale majątku przed rozwodem
Coraz częściej zdarza się, iż pary decydujące się na rozwód korzystają z pomocy notariusza, by uporządkować kwestie majątkowe łączące współmałżonków jeszcze przed rozprawą rozwodową. Rozwiązanie kwestii majątku ułatwia rozwód, a forma aktu notarialnego sprzyja polubownemu dojściu do porozumienia pomiędzy stronami, nie wymaga ingerencji osób trzecich, wyraźnie skraca termin uzyskania formalnego rozwodu oraz znacząco obniża jego koszty.
O zakupie nieruchomości w związku partnerskim
Decydując się na zakup mieszkania w związku nieformalnym istotnym jest ustalenie, w jaki sposób transakcja będzie finansowana i w jakich częściach ułamkowych zapisana zostanie własność nieruchomości. Zakup mieszkania przez osoby, które żyją w związku partnerskim polega na nabyciu nieruchomości w udziałach ułamkowych.
Dzień Otwarty Notariatu 24 LISTOPADA 2018
Dzień Otwarty Notariatu (DON) organizowany jest od 2010 roku przez Krajową Radę Notarialną we współpracy z Izbami Notarialnymi. Ogólnopolska kampania edukacyjna, której misją jest podnoszenie świadomości prawnej obywateli, tradycyjnie już przypada w trzecią sobotę listopada i cieszy się rosnącą popularnością wśród zainteresowanych.
Tegoroczna akcja przebiegać będzie pod hasłem ,,Porozmawiaj z notariuszem, jak zadbać o bezpieczeństwo swojego majątku’’. Głównie skoncentruje się na kwestiach związanych z ochroną prawną wynikającą z tytułu własności. Niemniej jednak odnosić się będzie również do zagadnień prawnych wynikających z dziedziczenia i postępowania spadkowego, bezpieczeństwa w obrocie nieruchomościami oraz prawa rodzinnego
w kontekście czynności notarialnych. Wprawdzie: ,,Każda edycja ma swój temat przewodni, jednak notariusze odpowiadają tego dnia na wszystkie pytania dotyczące czynności leżących w ich kompetencjach’’* – jak zapewnia broszura informująca o kampanii.
Zachęcamy Państwa do udziału w Dniu Otwartym Notariatu i podajemy link do strony bezpośrednio propagującej akcję: http://www.porozmawiajznotariuszem.pl/5948/O_akcji
(znajduje się tutaj także przydatna mapka z zaznaczonymi adresami placówek biorących udział w kampanii).
UMOWA NAJMU OKAZJONALNEGO U NOTARIUSZA
Artykuł ten kierujemy do osób, które z różnych względów ,,chciałyby, ale boją się’’ wynająć mieszkanie. Obawiają się zaostrzonych rygorów prawa lokalowego, obowiązującego w polskim prawie zakazu ,,eksmisji na bruk’’ oraz komplikacji wynikających z podpisania umowy z ewentualnymi nieuczciwymi bądź uciążliwymi lokatorami. Istnieje proste wyjście z takiej sytuacji i furtka w postaci umowy najmu okazjonalnego w formie aktu notarialnego.
PRZEBACZENIE UCHYLA WYDZIEDZICZENIE
Zgodnie z orzeczeniem Sądu Najwyższego z dnia 19 października 2018 roku: ,,Przebaczenie przez spadkodawcę uprawnionemu do zachowku może nastąpić także po wydziedziczeniu go w testamencie i do swej skuteczności nie wymaga zachowania formy testamentowej’’.
Sprawa dotyczyła wydziedziczenia na mocy testamentu jedynej córki spadkodawczyni. Jako powód wydziedziczenia matka wskazała niewdzięczność i do dziedziczenia powołała swoją siostrę. Przed śmiercią doszło do pojednania między matką a córką, jednak nie znalazło to formalnego odzwierciedlenia w postaci zmiany testamentu. Matka zmarła, a córka wystąpiła do ciotki o zachowek. Sprawa oparła się o sąd pierwszej instancji, który powództwo oddalił uzasadniając to brakiem dokumentu prawnie potwierdzającego zmianę relacji między spadkodawczynią a jej córką. Powódka złożyła apelację. Sąd II instancji powziął wątpliwość i przedstawił Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne: Czy przebaczenie przez spadkodawcę uprawnionemu do zachowku po sporządzeniu testamentu uchyla zawarte w nim wydziedziczenie, jeśli akt ten nie znalazł odzwierciedlenia w nowym testamencie zmieniającym lub odwołującym poprzedni?
Sąd Najwyższy uchwalił, iż przebaczenie przez spadkodawcę może nastąpić po sporządzeniu testamentu i nie wymaga zachowania formy aktu notarialnego. Uzasadniając swoją decyzję SN dodał, że inna treść orzeczenia przeczyłaby głównej zasadzie prawa spadkowego, którego istotą jest ochrona więzów rodzinnych.
* Sygnatura sprawy w Sądzie Najwyższym III CZP 37/18
O małżeńskich umowach majątkowych – istotna adnotacja
Zgodnie z obietnicą złożoną w poprzednim wpisie – pozostaniemy nadal w temacie małżeńskich umów majątkowych. Intercyza bowiem daje daleko szersze możliwości współmałżonkom w kwestii zarządzania posiadanym majątkiem i nie ogranicza się li tylko do prawa włączenia bądź wyłączenia ustawowego ustroju wspólności majątkowej.
O rozdzielności majątkowej
Zgodnie z polskim prawem z dniem ślubu powstaje pomiędzy nowożeńcami ustrój wspólności majątkowej. Oznacza to połączenie we wspólną własność majątkową wszystkiego, czego małżeństwo się dorobiło, zakupiło czy też otrzymało w prezencie przez okres swego trwania.
O ugodzie z wierzycielem w kontekście nowych zasad przedawnienia roszczeń
Od 9 lipca tego roku obowiązują nowe zasady przedawnienia roszczeń. Zmiany określone przez ustawodawcę zasadniczo skróciły termin uznania roszczenia za przedawnione i w powszechnym mniemaniu są zmianami niekorzystnymi z punktu widzenia wierzycieli. Ale i dłużnicy mogą się czuć zaniepokojeni wprowadzonymi zmianami, ponieważ siłą rzeczy spowodują one zdyscyplinowanie wierzycieli w zakresie dochodzenia przysługujących im roszczeń. Dłużnicy powinni liczyć się z przyspieszoną i dużo bardziej agresywną windykacją ze strony wierzycieli.
O technologii cyfrowej w praktyce notarialnej
W 1995 roku amerykański ekonomista, Jeremy Rifkin, sformułował w kontrowersyjnej publikacji ,,Koniec pracy’’* teorię, według której już wkrótce powszechna komputeryzacja doprowadzi do globalnego bezrobocia i głębokiego kryzysu ogólnoświatowego. Postęp cywilizacyjny oraz towarzyszące mu: cyfryzacja i automatyzacja wszelkich dziedzin życia ludzkiego spowodują brak zapotrzebowania na pracowników. Proces ten będzie przebiegał etapami. Początkowo dotknie analityków, finansistów i urzędników. Następnie ,,sztuczna inteligencja’’ wyprze z rynku pracy: lekarzy, nauczycieli i prawników.
Umowa sprzedaży u notariusza
W polskim prawie forma aktu notarialnego obligatoryjnie jest wymagana, gdy przedmiotem sprzedaży jest nieruchomość, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu czy też prawo użytkowania wieczystego (ad solemnitatem – pod rygorem nieważności).
O wadze słów, czyli ,,Lex est, quod notamus’’*
Art. 80. § 1 Ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. ,,Prawo o notariacie’’ wyraźnie stanowi: ,,akty i dokumenty powinny być sporządzone przez notariusza w sposób zrozumiały i przejrzysty’’ oznacza to, iż na notariuszu spoczywa obowiązek nadania przystępnej, nieskomplikowanej i wyrazistej formy sporządzanej dokumentacji czynności notarialnych. W praktyce notarialnej oznacza to cyzelowanie słowem.
O etosie zawodu notariusza
Powszechnym jest mniemanie, iż zawód notariusza to niezwykle użyteczna, ale i bardzo monotonna profesja, która nie wymaga szczególnej samodzielności i kreatywności ze strony parającej się nią osoby. Nic bardziej mylnego!
O księdze wieczystej
Księga wieczysta jest dokumentem stwierdzającym, kto jest prawnym właścicielem nieruchomości. Prócz prawa własności uwidocznione są w niej wszelkie obciążenia prawne,służebności, ograniczenia w rozporządzaniu, czy ciążące na niej hipoteki. Zapewnia bezpieczeństwo prawne zarówno właścicielowi, jak i potencjalnemu nabywcy nieruchomości.
O poufnym charakterze czynności notarialnych
Notariusz, z racji wykonywanego zawodu, jest zobligowany prawem do zachowania tajemnicy służbowej. Obowiązek dochowania tajemnicy służbowej nie ustaje nawet po zaprzestaniu pełnienia funkcji notariusza, czy też likwidacji kancelarii, której pracownicy także winni go przestrzegać.
O wypisie aktu notarialnego
Oryginał aktu notarialnego pozostaje w kancelarii notarialnej przez dziesięć lat, po tym okresie jest przekazywany do sądu wieczystoksięgowego. Strony otrzymują wypisy, które posiadają moc prawną oryginału i są jego dosłownym powtórzeniem. Można w każdym momencie zwrócić się do kancelarii notarialnej o wydanie wypisu, o ile oczywiście, przysługuje nam do tego prawo.