Dział spadku

Dział spadku jest pojęciem prawnym oznaczającym określenie wartości wchodzącego w skład spadku, a także jego podziale pomiędzy poszczególnymi spadkobiercami. O spadku słyszeli wszyscy, czym jest jednak dział spadku i w jaki sposób następuje? Krótko mówiąc: jak podzielić spadek między spadkobierców? Czy musi być pełny, czy częściowy, przeprowadzony w sądzie, a może u notariusza?

Czym jest dział spadku?

Zgodnie z prawem dział spadku jest wartością majątku, który wchodzi w skład spadku, podzielony pomiędzy spadkobiercami. Oznacza to, że spadkobiercy mają wspólność majątku spadkowego do momentu jego podziału, o czym stanowi Kodeks Cywilny. Zgodnie z nim do działu spadku stosuje się przepisy o współwłasności w częściach ułamkowych.

Dział spadku – w jaki sposób może do niego dojść?

Jest kilka sposobów działu spadku. Po pierwsze może do niego dojść na mocy umowy pomiędzy wszystkimi spadkobiercami lub na orzeczenia sądu, na żądanie któregoś ze spadkobierców. Może być ona również dokonana przez notariusza w sytuacji, kiedy mamy do czynienia z nieruchomością, Przepisy Kodeksu Cywilnego stanowią również, że jeśli do spadku należy przedsiębiorstwo, umowa o dział powinna być zawarta w formie pisemnej z notarialnie poświadczonymi podpisami.  Jeśli jednak w skład przedsiębiorstwa wchodzi nieruchomość albo przedsiębiorstwo jest objęte zarządem sukcesyjnym, umowa o dział spadku powinna być zawarta w formie aktu notarialnego.

O umownym dziale spadku mowa, gdy każdy ze spadkobierców chce podzielić spadek i jest zgodny, co do tego, w jaki sposób powinno być to zrobione. Sądowy dział spadku jest możliwy w dwóch przypadkach, a więc, kiedy spadkobiercy nie mogą dojść do porozumienia lub gdy mogą, ale z powodu niższych kosztów, chcą przeprowadzić sprawę w sądzie.

Zgodnie z przepisami sądowy dział spadku najczęściej dotyczy całości spadku, jednakże przy umownym podziale jest również możliwy jego częściowy dział.  

Ile kosztuje dział spadku u notariusza?

Dział spadku u notariusza kosztuje zwykle od kilkuset do kilku tysięcy złotych. Na dokładną kwotę składają się takie elementy jak:

• taksa notarialna liczona od wartości przedmiotu umowy,
• opłata za złożenie wniosku – ok. 200 zł,
• koszt sporządzenia wypisów – kilka złotych za jedną stronę.

Dokładny koszt działu spadku jest wyliczany indywidualnie. Wpływa na niego przede wszystkim wartość mienia, które pozostawił po sobie zmarły.

Kto ponosi koszty działu spadku u notariusza? Zależy to od ustaleń między stronami. Mogą one podzielić należną kwotę w dowolny sposób. Trzeba jednak pamiętać, że podatek od czynności cywilnoprawnych przy odpłatnym dziale spadku zawsze dotyczy podmiotu, który nabywa rzeczy lub prawa majątkowe ponad udział w spadku.

Co jest potrzebne do działu spadku u notariusza?

Aby można było przeprowadzić dział spadku u notariusza, konieczne jest przedstawienie prawomocnego postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku. Alternatywnym dokumentem jest sporządzony przez notariusza akt poświadczenia dziedziczenia. Należy również przedłożyć zaświadczenie z Urzędu Skarbowego w przedmiocie rozliczenia się z tytułu podatku od spadku. W celu zawarcia umowy o podział spadku nieruchomości lub innego rodzaju dóbr notariusz wskaże zakres niezbędnych dokumentów, po przedłożeniu których nastąpi zawarcie umowy.

Notariusz zawiadamia sąd wieczystoksięgowy o zmianie właściciela nieruchomości. Na tej podstawie dochodzi do nowego wpisu – może on pojawić się z dużym opóźnieniem.

Ile trwa dział spadku u notariusza?

Podział majątku u notariusza po śmierci trwa bardzo krótko. Załatwia się go podczas jednej wizyty u specjalisty. Trzeba jednak pamiętać, że przed takim spotkaniem konieczne jest zgromadzenie wszystkich potrzebnych dokumentów. Zwykle trwa to kilkanaście dni.

Dział spadku w sądzie może natomiast trwać nawet kilka lat. Wszystko zależy od odstępów pomiędzy kolejnymi rozprawami oraz stopnia skomplikowania sporu wśród spadkobierców.

Jak wygląda sprawa spadkowa u notariusza?

Dział spadku mieszkania własnościowego lub innej części majątku zmarłego przebiega zgodnie z określoną kolejnością. Na początku notariusz 

dokonuje czynności związanych z wydaniem aktu poświadczenia dziedziczenia. Wyżej wymieniony dokument poprzedzony jest sporządzeniem protokołu dziedziczenia, w którym składa się wszystkie niezbędne oświadczenia. Na podstawie tego dokumentu powstaje akt, w którym wskazuje się listę spadkobierców i wysokość ich udziału w pozostawionym majątku. W sytuacji, gdy zmarły pozostawił testament, notariusz sporządza również protokół jego otwarcia.

Akt poświadczenia dziedziczenia musi zostać wpisany w Rejestrze Spadkowym za pomocą specjalnego systemu teleinformatycznego utworzonego przez Krajową Radę Notarialną. Obowiązek ten należy do notariusza. Dokonanie takiego wpisu jest płatne – specjalista pobiera opłatę i przekazuje ją do Krajowej Rady Notarialnej.

Dział spadku można przeprowadzić u dowolnego notariusza. Wówczas nie ma znaczenia lokalizacja jego biura – inaczej niż w przypadku postępowania sądowego, który musi być prowadzony w miejscu ostatniego stałego pobytu zmarłego.

Są to podstawowe informacje na temat działu spadku, o których warto wiedzieć. W razie jakichkolwiek wątpliwości, zapraszamy do naszej kancelarii notarialnej w Tczewie, gdzie udzielimy odpowiedzi na wszelkie pytania.