Otwarcie i ogłoszenie testamentu u notariusza

utworzone przez | 11 lipca 2024 | Czynności notarialne

Otwarcie testamentu może nastąpić w dowolnym momencie po śmierci spadkodawcy. Cały proces może odbyć się zarówno u notariusza, jak i w sądzie. Opisujemy, jak wygląda procedura otwarcia i ogłoszenia testamentu w kancelarii notarialnej.

Otwarcie i ogłoszenie testamentu u notariusza

Otwarcie testamentu ma na celu wypełnienie woli zmarłego oraz poinformowanie spadkobierców o zawartych w nim rozporządzeniach.

Art. 646 Kodeksu postępowania cywilnego nakłada na osobę, która ma wiedzę dotyczącą tego, gdzie znajduje się testament, obowiązek złożenia go w sądzie lub u notariusza wraz z aktem zgonu natychmiast po śmierci spadkodawcy. Uchylenie się od tego obowiązku może skutkować nałożeniem kary grzywny przez sąd.

Po złożeniu testamentu w kancelarii notarialnej notariusz ustala krąg spadkobierców zmarłego oraz weryfikuje, czy testament został sporządzony zgodnie z przepisami. Otwarcie testamentu jest uzależnione od spełnienia kilku warunków:

  • przedłożenie aktu zgonu testatora,
  • otwarcie testamentu odbywa się na wniosek zainteresowanych osób, 
  • notariusz otwiera testament w obecności osób zainteresowanych. Jeśli spadkodawca złożył u notariusza kilka testamentów, wszystkie powinny być otwarte na jednym spotkaniu.

Otwarciu i ogłoszeniu testamentu towarzyszy sporządzenie protokołu, w którym notariusz opisuje zewnętrzny stan dokumentu oraz dane osoby, która złożyła testament. 

Termin otwarcia testamentu

Jaki jest czas na otwarcie testamentu po śmierci spadkodawcy? Przepisy nie narzucają terminu, w którym może to nastąpić. Do otwarcia testamentu może dojść krótko po śmierci testatora, ale nie można wykluczyć też sytuacji, w której testament zaginął i został odnaleziony dopiero po latach, co opóźni termin otwarcia.

Notariusz, który otrzymał testament od osoby, u której się znajdował, otwiera go, gdy potwierdzi śmierć spadkodawcy.

Notariusz nie ma obowiązku informować kogokolwiek o terminie otwarcia i odczytania testamentu, niemniej osoby zainteresowane mają prawo pojawić się na ogłoszeniu testamentu. Nie należy więc utożsamiać odczytania testamentu u notariusza z jego upublicznieniem: to czynność o charakterze urzędowym, której celem jest potwierdzenie faktu złożenia dokumentu.

Dopiero po potwierdzeniu faktu złożenia dokumentu, określeniu jego cech i stanu, w jakim znajduje się dokument, notariusz informuje o istnieniu testamentu możliwie szeroką grupę osób zainteresowanych. Będą to głównie:

  • osoby, których dotyczy rozporządzenie (spadkodawcy),
  • kurator spadku, wykonawca testamentu (o ile ich ustanowiono).

Ogłoszenie testamentu notarialnego

Inne zasady dotyczą testamentu, który został sporządzony w formie aktu notarialnego. Jednym z powodów, dla których testatorzy decydują się na taką formę sporządzenia ostatniej woli, jest chęć posiadania pewności, że testament nie zginie i zostanie odczytany wkrótce po jego śmierci.

Testament sporządzony w formie aktu notarialnego jest przechowywany w kancelarii notarialnej przez 10 lat od daty jego sporządzenia – po upływie tego czasu przekazywany jest do archiwum ksiąg wieczystych Sądu Rejonowego według właściwości – siedziba kancelarii notarialnej. Jeżeli bliscy wiedzą, w której kancelarii zmarły sporządził testament, powinni się tam udać i przedłożyć akt zgonu testatora. Jeśli nie mają takiej wiedzy, można to sprawdzić w Notarialnym Rejestrze Testamentów.

Po ustaleniu miejsca złożenia testamentu i po zapoznaniu się z aktem zgonu notariusz otwiera testament i ogłasza go, a następnie sporządza akt poświadczenia dziedziczenia.

Odczytanie testamentu u notariusza – koszt

Maksymalne stawki taksy notarialnej określa rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości. Przewiduje ono następujące opłaty:

  • sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia ustawowego lub testamentowego wynosi 50 zł,
  • sporządzenie protokołu dziedziczenia – 100 zł,
  • sporządzenie aktu poświadczenia dziedziczenia testamentowego z zapisem windykacyjnym – 100 zł,
  • sporządzenie protokołu otwarcia i ogłoszenia testamentu – maksymalnie 50 zł.

Podane stawki są kwotami netto, do których należy doliczyć 23 proc. podatku VAT oraz koszt sporządzenia wypisów aktów notarialnych.

 

Darowizna nieruchomości

Darowizna nieruchomości polega na obdarowaniu kogoś majątkiem, co bezpośrednio wiąże się z  przeniesieniem prawa własności nieruchomości i wymaga zawarcia stosownego aktu notarialnego sporządzonego przez notariusza. W sytuacji, gdy dla nieruchomości prowadzona jest księga wieczysta – konieczne jest złożenie wniosku o dokonanie wpisu. Co jeszcze powinniśmy wiedzieć na temat darowizny nieruchomości?

Testament u notariusza

Testament można sporządzić samodzielnie albo w formie aktu notarialnego. Nie można powiedzieć, że któryś z testamentów jest „lepszy” albo „bardziej zgodny z prawem”, bo oba rodzą skutki prawne. Czym więc różnią się między sobą?

Notarialne poświadczenie zgodności z oryginałem

Formalności towarzyszą nam przez całe życie, od metryki urodzin aż po akt zgonu – nasze życie jest udokumentowane. Nic zatem dziwnego, że z warunkiem przedłożenia wymaganych prawem dokumentów spotkamy się niemal na każdym kroku. Dlatego też jedną z najczęstszych, obok sporządzania aktów notarialnych, czynnością dokonywaną przez notariusza jest stwierdzenie zgodności odpisu, wyciągu lub kopii z okazanym pierwowzorem dokumentu.

Depozyt notarialny – czym jest I czy warto z niego skorzystać?

Depozyt notarialny stanowi formę zabezpieczenia i jest najczęściej używany w przypadku transakcji sprzedaży nieruchomości. Może być to jednak również usługa świadczona w ramach czynności notarialnych, która polega na przyjęciu na przechowanie, a następnie wydanie wskazanej osobie pieniędzy lub innych rzeczy, o których przeczytają Państwo w dalszej części artykułu.

Księga wieczysta – co zawiera?

Księga wieczysta dzieli się na cztery działy. Warto wiedzieć jakie informacje znajdują się w poszczególnych działach księgi wieczystej. Tylko wtedy możliwe jest szybkie odszukanie interesujących danych. Najczęściej korzysta się z działu trzeciego. Są tam wpisane informacje dotyczące między innymi służebności, roszczeń z umów przedwstępnych czy te o wszczęcia postępowania egzekucyjnego.

Umowa alimentacyjna w formie aktu notarialnego

Dozwolone w prawie polskim zawarcie umowy o alimenty w formie aktu notarialnego, bywa w wielu przypadkach znacznie bardziej korzystne niż kierowanie sprawy do sądu. Decydując się na tę formę polubownego rozwiązania kwestii finansowych – obie strony umowy mogą samodzielnie i w miarę szybko ustalić: wysokość alimentów, termin oraz formę ich płatności.

Dział spadku

Dział spadku jest pojęciem prawnym oznaczającym określenie wartości wchodzącego w skład spadku, a także jego podziale pomiędzy poszczególnymi spadkobiercami. O spadku słyszeli wszyscy, czym jest jednak dział spadku i w jaki sposób następuje? Krótko mówiąc: jak podzielić spadek między spadkobierców? Czy musi być pełny, czy częściowy, przeprowadzony w sądzie, a może u notariusza?

Zasiedzenie nieruchomości – kiedy o nim mowa?

Zasiedzenie nieruchomości jest terminem, o którym mowa w Kodeksie Cywilnym, odnoszącym się do nabycia własności przez posiadacza nieruchomości, niebędącego jej właścicielem. O zasiedzeniu samoistnym mowa, jeśli posiada ją nieprzerwanie przez 20 lat. Z kolei, jeśli mowa o posiadaniu w złej wierze, okres zasiedzenia wynosi wówczas 30 lat.

Umowa przedwstępna

Umowa przedwstępna jest umową, za pomocą której strona lub obie strony zobowiązują się do zawarcia w przyszłości tzw. umowy przyrzeczonej. Jaką funkcję pełni umowa przedwstępna i w jakiej formie może zostać zawarta? Co każdy z nas powinien wiedzieć na temat umowy przedwstępnej?

Jakie umowy możemy spisać u notariusza?

Często potrzebujemy profesjonalnej pomocy notarialnej, jednak nie wiemy jakie umowy możemy spisać u notariusza… Prawda jest taka, że każda umowa może zostać spisana notarialnie, jednak nie każda tego wymaga. Przepisy prawa wyraźnie wskazują na katalog umów, które wymagają bezwzględnego zawarcia ich w kancelarii notarialnej. O jakich umowach mowa i na czym konkretnie to polega?

Umowa darowizny a umowa dożywocia

Umowa darowizny i umowa dożywocia pozwalają na przeniesienie własności nieruchomości. Nie są one jednak tożsame. Różnią się przede wszystkim w kwestiach związanych z odpłatnością, a także obowiązkiem podatkowym. Darowizny dokonuje się tytułem darmym, z kolei dożywocie stanowi przekazanie nieruchomości w zamian za opiekę. Więcej w dalszej części artykułu.