Nieważność testamentu
Nieważność testamentu może wystąpić w kilku przypadkach, które szerzej opiszemy w tym artykule. Przede wszystkim może się to wiązać z różnymi rodzajami wad testamentu, a wykazanie jego nieważności skutkuje jego podważeniem. Co w takim razie warto wiedzieć w tym zakresie?
Nieważność testamentu – przesłanki, które czynią go nieważnym
Jakie przesłanki mogą doprowadzić do nieważności testamentu?
Testament jest nieważny, jeżeli został sporządzony:
1) w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli;
2) pod wpływem błędu uzasadniającego przypuszczenie, że gdyby spadkodawca nie działał pod wpływem błędu, nie sporządziłby testamentu tej treści;
3) pod wpływem groźby.
Wobec powyższego, należy również pamiętać, że na nieważność testamentu z powyższych przyczyn nie można się powołać po upływie lat trzech od dnia, w którym osoba mająca w tym interes dowiedziała się o przyczynie nieważności, a w każdym razie po upływie lat dziesięciu od otwarcia spadku.
Nieważność testamentu może być także spowodowana sporządzeniem testamentu przez przedstawiciela, a także w wypadku zawarcia w testamencie rozrządzeń kilku spadkodawców.
Należy bowiem pamiętać, że testament może zawierać rozrządzenie tylko jednego spadkodawcy oraz że nie może zostać sporządzony ani też odwołany przez przedstawiciela.
Podważenie testamentu notarialnego – kto może wystąpić z żądaniem?
Testament może podważyć każda osoba, która wykaże, że ma w tym interes prawny. Interes prawny możemy rozumieć jako zainteresowanie daną sprawą i nie dotyczy to wyłącznie członków najbliższej rodziny – może to być przyjaciel zmarłego, który uważa, że pozostawiony testament jest fałszywy lub niezgodny z wolą spadkodawcy. Osoba zmierzająca do podważenia testamentu musi być pełnoletnia i mieć pełną zdolność do czynności prawnych.
Nieważność testamentu notarialnego
Można stwierdzić nieważność testamentu zarówno napisanego własnoręcznie przez zmarłego, jak i sporządzonego u notariusza. W tym drugim przypadku podważenie będzie jednak trudniejsze, gdyż dokument został sporządzony z zachowaniem rygorów, które miały zagwarantować, że jego prawidłowość nie zostanie zakwestionowana.
Nie jest to jednak niemożliwe, o czym kilkakrotnie przypominały sądy. Sąd Apelacyjny w Katowicach w wyroku 7 grudnia 2018 roku (sygn. akt I ACa 370/18) podkreślił, że testament należy tłumaczyć tak, by zapewnić możliwie najpełniejsze urzeczywistnienia woli spadkodawcy (zapisodawcy), a jeśli testament może być tłumaczony rozmaicie, należy przyjąć taką wykładnię, która pozwala utrzymać jego rozrządzenia w mocy i nadać im rozsądną treść. „Wykładnia testamentu nie może jednak zmierzać do nadania mu treści sprzecznej z jego literalnym brzmieniem, ustalonym w ramach mającej podstawowe znaczenie wykładni językowej. W szczególności nie jest możliwe dociekanie woli osoby sporządzającej testament w którejś z dopuszczonej ustawą form pisemnych (notarialnie, allograficznie lub holograficznie), a nawet w obwarowanej wszak szczególnymi obostrzeniami formie ustnej, na podstawie zeznań świadków lub samej osoby zainteresowanej dziedziczeniem lub zapisobraniem” – czytamy.
W celu podważenia testamentu niezbędne jest podjęcie postępowania sądowego. Może się to odbyć w ramach postępowania o stwierdzenie nabycia spadku. Prawo do kwestionowania ostatniej woli spadkodawcy ma każdy uczestnik postępowania.
Innym sposobem zmierzającym do stwierdzenia nieważności testamentu notarialnego lub własnoręcznego jest wystąpienie z wnioskiem w toku postępowania o uchylenie postanowienia o stwierdzeniu nabycia spadku. Wreszcie: można podważyć testament w trakcie sprawy o zapłatę zachowku lub w sprawie o wykonanie zapisu testamentowego.
Unieważnienie testamentu z powodu choroby psychicznej
Jedną z okoliczności umożliwiających stwierdzenie nieważności testamentu jest znajdowanie się spadkodawcy „w stanie wyłączającym świadome albo swobodne powzięcie decyzji i wyrażenie woli” w chwili sporządzania testamentu. Może to być spowodowane chorobą psychiczną. Należy jednak mieć na względzie, że samo tylko stwierdzenie u spadkodawcy choroby psychicznej nie powoduje automatycznie nieważności testamentu. W toku postępowania sąd powinien zadecydować o przeprowadzeniu dowodu z dokumentacji medycznej spadkodawcy i zlecenie biegłemu oceny, czy choroba rzutowała na sporządzenie dokumentu określonej treści.
Sąd Okręgowy w Olsztynie w wyroku z 24 stycznia 2019 r. (sygn. akt IX Ca 830/18) podkreślił, że podważanie ważności testamentu nie może nastąpić na podstawie przypuszczeń co do stanu testatora, lecz wymaga dowodów jednoznacznie wskazujących na brak świadomości i swobody spadkodawcy w chwili sporządzenia testamentu.
Nieważność testamentu – jakie są kryteria ważności?
Formalna ważność testamentu nie jest wyznacznikiem ważności wszystkich zawartych w nim rozrządzeń. Jako podstawowe kryterium ważności testamentu traktuje się wolę testowania. Jej brak równoznaczny jest z tym, że owa czynność prawna na wypadek śmierci nie została dokonana.
Sporządzić i odwołać testament u notariusza w Tczewie może tylko osoba mająca pełną zdolność do czynności prawnych.
Istotne jest też, aby testament miał datę. Jej brak może wywoływać wątpliwości co do tego, czy spadkodawca w trakcie sporządzania testamentu miał pełną zdolność do czynności prawnych. Wobec tego brak daty może skutkować tym, że będzie on nieważny.
Laureat konkursu Orły Prawa 2019
Kancelaria Notarialna Jolanty Cejrowskiej kolejny rok z rzędu zostaje laureatem Orłów Prawa 2019.Kryterium wygranej w rankingu były m.in opinie internautów z portali społecznościowych i wyszukiwarki Google.Serdecznie dziękujemy za wyrazy sympatii i uznanie wysokiej jakości naszych usług.
Zwolnienie od kosztów notarialnych
Dysponowanie majątkiem wiąże się z wydatkami, których z różnych względów, uniknąć nie sposób (czego dowiedliśmy w artykule z 22 lutego 2018 roku zatytułowanym
,,O taksie notarialnej – mity i fakty’’). Do tematu postanowiliśmy jednak powrócić, z uwagi na informacje, które do nas docierają.
Notarialne poświadczenie pozostawania przy życiu oraz poświadczenie pozostawania osoby w określonym miejscu
Ostatnim rodzajem poświadczenia dokonywanego przez notariusza jest poświadczenie pozostawania konkretnej osoby przy życiu w danym czasie lub jej przebywania w określonym miejscu oraz czasie. Poświadczenia tego typu wydawane są w celu potwierdzenia stanu faktycznego, co może mieć znaczenie formalne w sprawach administracyjnych, kwestiach spadkowych lub świadczeniach ubezpieczeniowych, na przykład związanych z wypłatą zagranicznych odszkodowań, rent czy emerytur.
Data pewna, czyli poświadczenie daty okazania dokumentu
Kontynuując wątek poświadczeń w praktyce notarialnej należy wspomnieć
o notarialnym poświadczeniu daty okazania dokumentu, tzw. daty pewnej, która stanowi zabezpieczenie przed antydatowaniem dokumentów. Ma to szczególne znaczenie zwłaszcza w kwestiach dowodowych – wykazuje się w ten sposób, że dany dokument istniał w czasie, kiedy okazano go notariuszowi. Dzięki niej wiemy, że w danej dacie dokument faktycznie funkcjonował i niemożliwym jest udowodnienie zarzutu, jakoby został sfałszowany poprzez wystawienie z datą wcześniejszą.
O zakupie nieruchomości w związku partnerskim
Decydując się na zakup mieszkania w związku nieformalnym istotnym jest ustalenie, w jaki sposób transakcja będzie finansowana i w jakich częściach ułamkowych zapisana zostanie własność nieruchomości. Zakup mieszkania przez osoby, które żyją w związku partnerskim polega na nabyciu nieruchomości w udziałach ułamkowych.
Dzień Otwarty Notariatu 24 LISTOPADA 2018
Dzień Otwarty Notariatu (DON) organizowany jest od 2010 roku przez Krajową Radę Notarialną we współpracy z Izbami Notarialnymi. Ogólnopolska kampania edukacyjna, której misją jest podnoszenie świadomości prawnej obywateli, tradycyjnie już przypada w trzecią sobotę listopada i cieszy się rosnącą popularnością wśród zainteresowanych.
Tegoroczna akcja przebiegać będzie pod hasłem ,,Porozmawiaj z notariuszem, jak zadbać o bezpieczeństwo swojego majątku’’. Głównie skoncentruje się na kwestiach związanych z ochroną prawną wynikającą z tytułu własności. Niemniej jednak odnosić się będzie również do zagadnień prawnych wynikających z dziedziczenia i postępowania spadkowego, bezpieczeństwa w obrocie nieruchomościami oraz prawa rodzinnego
w kontekście czynności notarialnych. Wprawdzie: ,,Każda edycja ma swój temat przewodni, jednak notariusze odpowiadają tego dnia na wszystkie pytania dotyczące czynności leżących w ich kompetencjach’’* – jak zapewnia broszura informująca o kampanii.
Zachęcamy Państwa do udziału w Dniu Otwartym Notariatu i podajemy link do strony bezpośrednio propagującej akcję: http://www.porozmawiajznotariuszem.pl/5948/O_akcji
(znajduje się tutaj także przydatna mapka z zaznaczonymi adresami placówek biorących udział w kampanii).
O małżeńskich umowach majątkowych – istotna adnotacja
Zgodnie z obietnicą złożoną w poprzednim wpisie – pozostaniemy nadal w temacie małżeńskich umów majątkowych. Intercyza bowiem daje daleko szersze możliwości współmałżonkom w kwestii zarządzania posiadanym majątkiem i nie ogranicza się li tylko do prawa włączenia bądź wyłączenia ustawowego ustroju wspólności majątkowej.
O rozdzielności majątkowej
Zgodnie z polskim prawem z dniem ślubu powstaje pomiędzy nowożeńcami ustrój wspólności majątkowej. Oznacza to połączenie we wspólną własność majątkową wszystkiego, czego małżeństwo się dorobiło, zakupiło czy też otrzymało w prezencie przez okres swego trwania.
O ugodzie z wierzycielem w kontekście nowych zasad przedawnienia roszczeń
Od 9 lipca tego roku obowiązują nowe zasady przedawnienia roszczeń. Zmiany określone przez ustawodawcę zasadniczo skróciły termin uznania roszczenia za przedawnione i w powszechnym mniemaniu są zmianami niekorzystnymi z punktu widzenia wierzycieli. Ale i dłużnicy mogą się czuć zaniepokojeni wprowadzonymi zmianami, ponieważ siłą rzeczy spowodują one zdyscyplinowanie wierzycieli w zakresie dochodzenia przysługujących im roszczeń. Dłużnicy powinni liczyć się z przyspieszoną i dużo bardziej agresywną windykacją ze strony wierzycieli.
O technologii cyfrowej w praktyce notarialnej
W 1995 roku amerykański ekonomista, Jeremy Rifkin, sformułował w kontrowersyjnej publikacji ,,Koniec pracy’’* teorię, według której już wkrótce powszechna komputeryzacja doprowadzi do globalnego bezrobocia i głębokiego kryzysu ogólnoświatowego. Postęp cywilizacyjny oraz towarzyszące mu: cyfryzacja i automatyzacja wszelkich dziedzin życia ludzkiego spowodują brak zapotrzebowania na pracowników. Proces ten będzie przebiegał etapami. Początkowo dotknie analityków, finansistów i urzędników. Następnie ,,sztuczna inteligencja’’ wyprze z rynku pracy: lekarzy, nauczycieli i prawników.
Umowa sprzedaży u notariusza
W polskim prawie forma aktu notarialnego obligatoryjnie jest wymagana, gdy przedmiotem sprzedaży jest nieruchomość, spółdzielcze własnościowe prawo do lokalu czy też prawo użytkowania wieczystego (ad solemnitatem – pod rygorem nieważności).
O wadze słów, czyli ,,Lex est, quod notamus’’*
Art. 80. § 1 Ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. ,,Prawo o notariacie’’ wyraźnie stanowi: ,,akty i dokumenty powinny być sporządzone przez notariusza w sposób zrozumiały i przejrzysty’’ oznacza to, iż na notariuszu spoczywa obowiązek nadania przystępnej, nieskomplikowanej i wyrazistej formy sporządzanej dokumentacji czynności notarialnych. W praktyce notarialnej oznacza to cyzelowanie słowem.
O etosie zawodu notariusza
Powszechnym jest mniemanie, iż zawód notariusza to niezwykle użyteczna, ale i bardzo monotonna profesja, która nie wymaga szczególnej samodzielności i kreatywności ze strony parającej się nią osoby. Nic bardziej mylnego!